Zirai Karantina Müdürlüğü – Amaç

4.3.1.5. Zirai Karantina Dairesi Başkanlığı

1957 yılında "Zirai Karantina ve Fümigatuvarlar Şubesi Müdürlüğü" adı ile faaliyete başlamış ve 29.12.1977 tarihli Bakanlık Makamı Olurlarıyla "Zirai Karantina Dairesi Başkanlığına dönüştürülmüştür.

Görevleri: Ülke tarımı için muhtemel tehlikeleri, dolayısıyla memlekete girmesi yasaklanan bitki hastalık ve zararlılarını tespit ederek listeler halinde ilan etmek, yurda sokulacak bitkisel ürünler için ithal permileri hazırlamak, çoğaltmak amacıyla ithal oluna bitkileri ekim ve dikim yerlerinde muayene ederek buralarda tehlikeli bir hastalık ve zararlı tespit olunursa gerekli önlemleri almak, ihraç ürünlerinin alıcı Ülkeler zirai karantina şartlarına göre muayenelerini yaparak sertifikalarını vermek; kara,deniz, hava ithal ve ihraç kapılarını tespit ve ilan etmek, transit geçen ünlerin muayene ve kontrolünü yaparak geçişine izin vermek ve iç karantina ile ilgili her türlü iş ve tedbirleri yaptırmak ve almakla yükümlüdür. Zirai karantina, "Her türlü bitki ve bitkisel kökenli materyalin Ülkeye giriş, çıkış ve ülke içinde dolaşımında uygulanan; kanun, tüzük ve yönetmeliklere dayalı; bitki sağlığı açısından tehlikeli hastalık ve zararlıları dikkate alarak yapılan muayene, kontrol ve diğer faaliyetleri içeren bir çalışmalar bütünüdür". Memleketimiz için tarım ürünlerinin ihracatı büyük önem arz etmektedir. Tarım ürünlerimizin dış ülkelerden geri dönmemesi ve itibarımızın zedelenmemesi için dış karantinaya tabi hastalık ve zararlılar yönünden temiz olması amacıyla kontroller yapmak ve fümigasyon gibi gerekli tedbirleri almak, karantina kuruluşlarının görevleri arasında yer alır. Aynı şekilde yabancı ülkelerden yurdumuza giren ya da transit olarak geçen tarımsal ürünlerin de kontrolü ve gereğinde (ihracatta olduğu gibi) fümigasyon unun yapılması da karantina kuruluşlarının görevlerindendir.

Zirai karantina gerek ihracatta, gerekse ithalatta vazgeçilemeyecek faaliyetlerden birisidir. Bugünkü dünyamızda ulaşım araçları hem çeşitlenmiş ve hem de süratlenmiştir. Bunun sonucu olarak ta turizm büyük önem kazanmış, insanlar yeni yeni yerler, ülkeler görmek amacıyla ülkesinden çok uzaklarda olan bile gider olmuşlardır. Eskiye oranla ülkeler arası mesafeler çok kısalmıştır. Eskiden ulaşılması çok güç ülkeler bugün kapı komşumuz durumuna girmişlerdir. Ayrıca iş gücü fazlası olan az gelişmiş Ülkelerden sanayileşmiş ülkelere ve yeni iş alanları açılan Ülkelere olan işçi göçüde son yıllarda büyük bir hareketlilik kazanmıştır. Zirai Karantina, uluslararası işbirliğini gerektiren ve dünyanin her ülkesinde bulunan teknik bir hizmettir. Merkezi Roma'da bulunan FAO (Uluslararası Gıda ve Tarım Teşkilatı) tarafından Uluslararası Bitki Koruma Anlaşması imzalanmş ve bu anlaşmada üye devletlerin bitki kaynaklarının korunması için kanuni tedbirler alınması ve bunların kuvvetlendirilmesi konusunda prensipler kabul edilmiştir. Bunun neticesi olarak da bitki ve bitkisel ürün ticareti yapan memleketlerin mevzuatlarını birbiri arasında teati etmeleri sağlanmıştır. Türkiye'de FAO'ya üye ülelerden birisidir. Sanayi ürünleri ihracatı son yıllarda eskiye oranla oldukça artmış olmakla birlikte bugün bile ihracatımızın büyük bir bölümünü tarım ürünleri ve tarıma dayalı sanayi ürünleri teşkil etmektedir. Bu bakımdan dış ülkeler göndereceğimiz ürünlerimizin hastalık ve zararlılar yönünden temiz olması, alıcı ülkelerin zirai karantina mevzuatına uygun olarak sevkinin yapılması gerekmektedir. Zirai karantina kontrolünün amacı, ihraç edilen ürünlerin hastalık ve zararlılardan temiz olup tespit etmek, gerekiyorsa ilaçlama yaparak ürünlerin temiz olarak sevkini sağlamaktır. Alıcı ülkelerin istekleri doğrultusunda ve her türlü tehlikeli hastalık ve zararlılardan ari bitki ve bitkisel ürünleri göndermek, gerek ülkemizin dış ticaretinin gelişmesi gerekse bitkisel ürün ihraç eden diğer ülkelerle rekabet edebilmek için çok önemlidir. Aksi takdirde gönderilen,bitkisel ürünler geri dönecektir. Bu durum memleketimizin itibarını düşüreceği gibi, ihracatımızın gerilemesine de sebep olacaktır. İhracatta olduğu gibi ithalatta da zirai karantina çok önemlidir. Gerek ithalat ve gerekse diğer yollardan yapılacak bitki girişlerinde ülkemiz tarımını tehdit edecek zararlı ve hastalıkların bulunması her an mümkündür. Son yıllarda üstün vasıflı tohumlukların yurdumuza girişi hızlanmıştır. Bunlar çoğaltılıp tüm yurt sathına dağıtılacağından zirai karantina yönünden çok dikkatli olunması gerekmektedir. İşte bu nedenlerle ithalat ve ihracatta Gerekli kontrollerin yapılması ve gerekli tedbirlerin alınması hususlarında zirai karantinanın büyük önemi vardır.

4.3.1.6. Zirai Mücadele Dairesi Başkanlığı

1957 yılında "Zirai Mücadele Şubesi Müdürlüğü" adı ile kurulan bu birim, 29.12.1977 tarihli Bakanlık Makamı Olurlarıyla "Zirai Mücadele Dairesi başkanlığına dönüştürülmüştür.

Görevleri: Uygulayıcı kuruluşların zirai mücadele faaliyet­lerinde gereken hizmeti götürebilmeleri için program, değerlendirme, denetleme kuruluşların ödenek, ilaç ve alet ihtiyaçlarının tespiti ve alet ihtiyaçlarının tespiti ve yerine getirilmesi, Devlet, Devlet Yardım Mücadelelerinin Zirai Mücadele hizmetlerinin en etkili ve başarılı içimde sürdürülmesi, beş yıllık kalkınma planları ve bunların yıllık programları ile bakanlık politikasına uygun projeler hazırlanması ve ileriye dönük olarak modern tekniğe uygun gelişim içerisinde hizmet akışının sağlanması görevlerini yürütür.

Görevleri: Bitki hastalık ve zararlılarına karşı ülkemiz şartlarına uygun ve etkin mücadele metotlarının uygulanmasına ihtiyaç duyulan zirai mücadele makine ve aletlerini (Uçak ve helikopterler dahil) imal ve ithal ettirerek. Ruhsatlandırmak, fiyat vermek, üreticiler ve ihtiyacı olan diğer kuruluşlar için piyasada bulundurmak ve denetlemek gibi görevleri yapmakla yükümlüdür. Zirai Karantina Kuruluşlarının

Görevleri

Bölge zirai karantina müdürlüklerinin görevlerini kısaca madde başlıkları halinde şöylece özetlemek mümkündür.

4.3.2.3. Zirai Karantina Kuruluşları ve Görevleri

Karantina kelimesi Latince kökenlidir. Latince kırk gün anlamına gelen "quadra qinta" kelimesinden türetilmiştir. Önceleri yalnız insanlarla ilgili salgın hastalıkların 40 günlük inkübasyonunu (hastalığın ortaya çıkması için geçmesi gerekli gün sayısı) kapsayan bu kavram zamanla hayvan ve bitki hastalıkları için de kullanılmaya başlanmıştır. Böylece bu günkü anlamıyla her türlü bitki ve bitkisel materyalin ülkeye giriş ve çıkışındaki kontrollerinin yapıldığı uygulamalar bütünü olan zirai Karantina çalışmaları ortaya çıkmıştır. Artık bu gün bu çalışmalar bütün ülkelerce benimsenmiş kanun ve yönetmeliklerle yapılacak çalışmalar belirlenmiştir. Ülkemizde bulunmayan veya çok mahdut bir alanda görülen bitkisel hastalık ve zararlıların, konukçularının ve ithali yasak edilmiş olan bitkisel materyallerin ülkemize, girişini önlemek.

Dış ülkelere ihraç edilecek bitki ve bitkisel ürünlerin; alıcı ve transit geçecek Ülkelerin zirai karantina şartlarına uygun olarak kontrollerini tamamlamak ve sertifikalandırmak.

İthal ve ihraç olunan zirai mücadele ilaç ve aletlerinin gerekli kontrollerini yaparak vize işlemlerini gerçekleştirmek.  İhraç ve ithal edilen bitki ve bitkisel ürünlerin depolandığı nakledildiği depo ve ulaşım araçlarının kontrolünü ve gerektiği hallerde fümigasyon ve dezenfeksiyon işlemlerini yapmak.  Karantinaya tabi hastalık ve zararlıların keşif ve sınırlandırma sürveylerini zamanında bitirmek.

Zirai Karantina İnspektörünün Tarifi

Zirai mücadele teşkilatında görevlendirilmiş; belli bir eğitimden geçerek zirai karantina mevzuatı ve teknik bilgilerle donatılmış; kanun, tüzük ve yönetmeliklere uygun olarak dış karantina çalışmalarını yürüten belgeli teknik elemana zirai karantina inspektörü denir. Zirai karantina inspektörleri modem ulaşım araçları nedeniyle uzak mesafelerden dahi bir iki saat içinde gelebilecek tehlikeli ve zararlılar gerçeği karşısında bu tehlikeye karşı canlı bir engel teşkil etmektedirler. Bu önemli görev için iyi yetişmiş kabiliyetli teknik elemanlardan seçilmektedir. Bu elemanlar görev ve salahiyetlerini bilir kişiler olup, başarılı bir iş görme mesuliyetini yüklenmiş bulunmaktadırlar. Bunun için de zirai karantina mevzuatlarını tam olarak bildikleri gibi Genel Entomoloji, Genel Fitopatoloji ve bunlarla ilgili bilim kollarına da tam olarak vakıftırlar.

Zirai Karantina İnspektörünün Yetkileri

Yukarıda kısaca vasıflarını bildirdiğimiz zirai karantina inspektörünün yetkilerini şöylece özetleyebiliriz. Yurda tehlikeli hastalık ve böceklerin girmesini önlemek için dış ülkelerden gelen bitki ve bitkisel ürünlerin girişini tehdit veya men edebilme,

İhraç ürünleri için gerekli muayeneleri yapma ve bitki sağlık sertifikası düzenleme,

İthal edilecek bitkisel ürünlerin muayene ve temzliğini yapma ve yaptırmak,

Ayrıca 6968 sayılı kanunda yazılı zirai karantinayı kapsayan görevleri yapmak için her türlü resmi ve özel nakil vasıtalarını (Kara, hava, deniz) ve hatta transit geçen vasıtaları dahi kontrole yetkilidirler. Bitki yetiştirilen,saklanan, bulundurulan, satılan veya işlenen yerlere gerektiğinde kontrol amacıyla girebilirler. Zirai karantina faaliyetleri İç ve Dış olmak üzere ikiye ayrılır

4.3.2.3.1. İç Karantina

İç karantina yurda girmiş fakat henüz tümüyle yayılmamış tehlikeli böcekler ve hastalıklar ile bunların konukçularının temiz bölgelere bulaşmaması, yayılmaması, yerleşmemesi alınan yok edici, sınırlayıcı, uzaklaştırıcı faaliyetlerini içine alan uygulamalardır.

4.3.2.3.2. Dış Karantina

Her türlü bitki ve bitkisel kökenli materyalin giriş ve çıkışında uygulanan; Kanun Tüzük ve yönetmeliklere dayalı bitki sağlığı açısından tehlikeli hastalık ve zararlıları dikkate alarak yapılan muayene kontrol ve diğer faaliyetleri içeren çalışmalar bütünüdür.

Bir ülkede bulunmayan veya o ülkenin bazı bölgelerinde az oranda görülen tehlikeli hastalık, zararlı. yabancı otlar ile ithali yasak bitkilerin ülkeye sokulmasını önlemek ve memleket içerisinde mevzii olarak bulunup ta temiz bölgelere bulaşmasından korkulan hastalık, zararlı ve yabancı otlar ile bunları taşıyan her türlü bitkiler. ambalaj maddeleri ve diğerlerinin memleket içerisinde taşınmalarına engel olmak için alınması gerekli olan kanuni tedbirler, bunlara dayanılarak çıkarılmış tüzükler, yönetmelikler gereği yapılacak her türlü kontroller ve diğer işlemlerdir.

Dış karantinayı da iki yönden ele alıp inceleyeceğiz.

İhracatta Zirai Karantina

İhracatta görülen Zirai Karantina faaliyetleri dış ülkelere ihraç olunacak tarımsal ürünlerin alıcı ülke ve transit geçirilecek ülkelerin karantina koşullarına uygun olarak hazırlanmasını sağlayan kontrolleri içine almaktadır. Bu kontroller sonunda Bitki Sağlık Sertifikası veya İhraç İzin Belgesi düzenlemektedir.

Her memleketin kendine mahsus zirai karantina mevzuatı (kanun, tüzük ve yönetmelikleri) vardır. Bu mevzuatlarda o memlekete ait tehlikeli böcekler, hastalıklar ile ithali yasak veya şarta bağlı bitkiler ve transit hükümleri bulunmaktadır,

Zirai karantina inspektörleri ihracat ile ilgili kontrollerde alıcı memleketlerin yürürlükteki zirai karantina hükümlerine göre hareket etmektedirler.

İthalatta Zirai Karantina

İthalattaki zirai karantinadan amaç Ülkemizde bulunma yan veya düşük oranda bulunan tehlikeli etmenlerin, bunların konukçuların ve ithali yasak bitki ve bitki parçalarının yurdumuza girişini önlemektir.

İnspektörler ithalat işlerinde de memleketimiz mevzuatına göre kontrollerini yürütmektedirler. Bugün zirai karantina faaliyetleri sadece tarımsal ürünlerin kontrolünü değil, aynı zamanda zirai ilaç ve alet kontrollerini de içine almaktadır.

İhracatta ve İthalattaki zirai karantina faaliyetleri tarımsal ürünlerde, tarımsal ilaçlarda ve tarımsal aletlerde olmak üzere 3 şekilde yapılmaktadır.

Tarımsal ürün faaliyetlerindeki dış karantina da, üretim materyallerinde ve tüketim materyallerinde olmak üzere ikiye ayrılır.

Karantina Müdürlükleri ve kuruluş tarihleri aşağıda verilmiştir.

Ülkemizde bölgesel olarak Zirai karantina görevini aşağıdaki 'kuruluşlar yürütmüşlerdir.

Ayrıca Ankara, Bursa, Trabzon,Samsun,Erzurum, Adana, Van, Diyarbakır, Kayseri, Konya, Bölge Zirai Mücadele ve Karantina Başkanlıkları da kendi bölgelerine bu hizmetleri yürütmüşlerdir.

Bütün bu kuruluşlardaki karantina faaliyetleri zirai karantina inspektörleri tarafından yürütülmektedir.

Zirai Ürün İhraç Kapıları:

Ülkemizde 90 adet zirai ürün ihraç ürün kapısı vardır. Bunların bölgelere göre dağılımı şöyledir:

İstanbul Bölge Zirai Karantina Müdürlüğüne Bağlı Kapılar

1 – İstanbul

2 - Yeşilköy (İstanbul)

3 – Edirne

4 - Uzunköpü (Edirne)

5 – Tekirdağ

6 – İzmit

7 - Derince (İzmit)

8 - İpsala (Edirne)

9 - İğne ada (Kırklareli)

10 - Kapıkule (Edirne)

11 - Pazarkule(Edirne)

12 - Dereköy

4.4.1. Zirai Karantina Faaliyetleri

Yurdumuzda kültür bitkilerinde ekonomik ölçüde zararlı olan hastalık, zararlı ve yabancı otlara karşı mücadele yapılmakta iken dış ülkelerden bazı hastalık ve zararlılar da ülkemize girmiştir. Bunlardan: 

1- 1961 yılında tütün mavi küfü (Perenospora tabacina Adam) Trakya, Kocaeli, Çanakkale, Balıkesir ve Manisa illerinde tarlalarda görülmüştür.

2- San Jose (Quadraspidiotus perniciosus Comst.) İlk defa 1962 yılında Samsun Bölgesinin Gerçeme köyünde tespit edilmiş, 28.2.1963 tarihinde de Kocaeli'nin Gebze ilçesinde bulunmuştur.

3- Patates böceği (Leptinotarsa decemlineata Say.) 1963 yılında Edirne ilinin, Yunanistan sınırındaki Bosna ve Karaağaç köylerinde görülmüştür.

4- Amerikan Beyaz Kelebeği (Hyphanteria cunea Dry.)1975 yılında Ağustos ortalarında Edirne ilimizin Karaağaç mevkiinde tespit edilmiş, daha sonra Çatalca ve Silivri ilçelerinde görülmüştür

Bu hastalık ve zararlılara karşı görüldüğü andan itibaren yayılmasını önlemek için gerekli önlemler alınmıştır. Tütün mavi küfü yurdumuzun bütün bölgelerine yayılmış durumdadır. Diğer üç zararlı iç karantina listesine alınmış olup halen bulaşık olduğu yerlerde kontrol altında bulundurulmasına ve temiz olan yerlere yayılmasının önlenmesine gayret gösterilmektedir.

5. Zirai Mücadelede Reorganizasyon Sonrası Dönemi (1984 ve sonrası)

18.06.1984 tarih ve 18435 Sayılı Resmi Gazete de yayınlanan "212 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Bakanlığın Merkez örgütü 4 danışma ve denetim birimi,4 yardımcı birim, ve 3 ana hizmet birimi ile 4 bağlı ve 8 ilgili kuruluş olmak üzere, Tarım Bakanlığı yeni bir yapılanmaya tabi tutulmuştur. Burada, Zirai Mücadele ve Karantina Genel Müdürlüğü kapatılarak bunun bütün görevleri, Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü bünyesinde toplanmıştır. Bu Genel Müdürlük, 212 sayılı Kararnamenin değiştirilerek kabulü hakkındaki 12.03. 1985 tarih ve 18692 sayılı Resmi gazetede yayınlanan 3161 sayılı "Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri hakkında Kanun" ile kesin şeklini almıştır.