Amaç

Madde 1—Bu Talimatın amacı; bitki, bitkisel ürün ve diğer maddelerin, ülkemize giriş ve çıkışında yapılacak bitki sağlığı muayene ve analizleri için gerekli numune alımlarının usul ve esaslarını düzenlemektir.

Kapsam

Madde 2—Bu Talimat; numune almaya yetkili kurumları, kişileri ve numune alımına ilişkin usul ve esasları kapsar.

Dayanak

Madde 3—Bu Talimat, 3/12/2011 tarihli ve 28131 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Bitki Karantinası Yönetmeliği'nin 21 inci maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanımlar

Madde 4—Bu Talimatta geçen;

Müdürlük: Zirai Karantina Müdürlüğünü, bu Müdürlüğün olmadığı yerlerde Bakanlık İl veya İlçe Müdürlüğünü,

Laboratuvar: Analizi yapılacak ürünün taşıması muhtemel zararlı organizmaya göre; Zirai Karantina Müdürlükleri, Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü/İstasyonu Müdürlükleri, Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlükleri ile Bakanlığa bağlı Bakanlıkça yetkilendirilmiş diğer araştırma enstitüsü/istasyonu müdürlükleri laboratuvarlarını,

İnspektör: Bitki, bitkisel ürün ve diğer maddelerin ülkemize ve serbest bölgelere giriş, çıkış ve transit geçişi esnasında bitki sağlığı amaçlı her türlü resmi kontrolleri yaparak gerekli belgeleri düzenlemek üzere Bakanlık tarafından eğitilmiş ve resmi kontrol yetkisi verilmiş kontrol görevlisini,

Bitki: Canlı bitkiler ile bunların derin dondurulmamış meyve ve sebzeleri, yumrular, soğansılar, soğanlar ve rizomlar, kesme çiçekler, yapraklı dallar, budama artığı yapraklar, yapraklar, bitki doku kültürleri, canlı polen, göz, kalem ve çelik gibi canlılığını koruyan belirli parçaları ile dikim amaçlı olan botanik tohumlarını,

Bitkisel ürün: Bitkisel menşeili, işlem görmemiş veya basit bir işlemden geçmiş, bitki tanımına girmeyen ürünleri,

Tohumluk: Bitkilerin çoğaltımı için kullanılan tohum, yumru, fide, fidan, çelik gibi generatif ve vegetatif bitki kısımlarını,

Numune: Resmi kontrole tabi tutulacak, bu Talimatla belirlenmiş büyüklükteki bitki, bitkisel ürün ve diğer maddelerden alınan örneği,

Paçal: Muayene edilecek ürünün tamamını temsil etmek üzere tesadüfî örnekleme metoduna göre seçilen ürün örneklerinin belli bir oranda karıştırılmasını,

      Lot/Parti: Bir sevkiyatın, tek bir ürünün bileşim ve orjin olarak homojen yapıda olduğu belli sayıdaki birimini,

 ifade eder.

​ 

Numune alma yetkisi

Madde 5—Bitki sağlığı muayenesi ve analizi ile ilgili numuneleri, müdürlüklerde görevli inspektörler almaya yetkilidir.

Genel kontrol ve numune alma esasları

Madde 6—(1) İnspektör, öncelikle bitki, bitkisel ürün ve diğer maddeler ile bunların bulundukları ortam ve ambalâjlarının genel makroskobik kontrolünü yapar.

(2) Kontroller; bitki, bitkisel ürün ve diğer maddelerin taşıması muhtemel zararlı organizmaların niteliğine göre yerinde muayene, numune alarak laboratuvarda muayene, numune alarak laboratuvarda detaylı muayene için analiz yapma veya yaptırma şeklinde yapılır.

(3) Numune; zararlı organizmalardan, zararlı organizmalar ile bulaşık bitki ve bitkisel ürün kısımlarından, zararlı organizma bulunması muhtemel bitki ve bitkisel ürün kısımlarından veya ürün homojen dağılıma sahip ise tesadüfî örnekleme metoduna göre her lot/parti, her bitki grubu gerektiğinde ise her çeşit için ayrı ayrı olmak üzere ürünün tamamını temsil edecek şekilde hazırlanan paçaldan ürün gruplarına göre belirlenen miktarda, bu Talimatın EK-3'ündeki numune alma tutanağı ile alınır.

 (4) Numune alınmasına gerek görülmeyen bitki, bitkisel ürün ve diğer maddeler ile ambalâjlarının kontrolü yerinde yapılır. Ancak, bunların genel makroskobik kontrolü esnasında Bitki Karantinası Yönetmeliğinin EK–1 ve EK–2 listelerinde yer alan zararlı organizmaların varlığından şüphe duyulması halinde numune alınır.

(5) Bitki, bitkisel ürün ve diğer maddelerin sahibi veya yetkilisi, görevli inspektöre gerekli miktarda numuneyi vermek zorundadır. Alınan numuneler için herhangi bir bedel ödenmez.

(6) Paçal yapılarak alınan numunenin laboratuvar analiz sonucu (bulaşık veya temiz), örneklerin temsil ettiği tüm ürün için geçerli sayılır.

(7) Aynı lot/parti'den alınan birden fazla numunenin yapılan analizleri sonucunda, bir numunenin bulaşık olması halinde tüm lot/parti bulaşık sayılır.

      Dökme ürünlerden numune alma esasları

Madde 7—(1) İnspektörün genel makroskobik kontrolünden sonra, şüpheli görülen veya laboratuvar kontrolü gerektiren dökme halindeki bitki ve bitkisel ürünlerden aşağıdaki esaslara göre numune alınır.

a) 25 tona kadar olan lot/partilerin üst, orta ve alt kısımlarının her birinden sondalama yöntemi ile en az 3 adet birer kg'lık bağımsız örnekler alınarak paçal yapılır. Yapılan paçaldan en az 1 kg laboratuvar numunesi alınır.

b) 26–100 ton arasındaki lot/partilerin üst, orta ve alt kısımlarının her birinden sondalama yöntemi ile en az 5–6 adet birer kg'lık bağımsız örnekler alınarak paçal yapılır. Yapılan paçaldan en az 2 kg laboratuvar numunesi alınır.

c) 101–1.000 ton arasındaki lot/partilerin üst, orta ve alt kısımlarının her birinden sondalama yöntemi ile en az 6–7 adet birer kg'lık bağımsız örnekler alınarak paçal yapılır. Yapılan paçaldan en az 3 kg laboratuvar numunesi alınır.

ç)  1.000 tondan fazla olan lot/partilerin üst, orta ve alt kısımlarının her birinden sondalama yöntemi ile en az 8–9 adet birer kg'lık bağımsız örnekler alınarak paçal yapılır. Yapılan paçaldan ilk 1.000 ton için en az 3 kg, daha sonraki her 1.000 ton için ise en az 1 kg ilave edilerek laboratuvar numunesi alınır.

d) Gemi ile gelen dökme ürünlerden numune alınırken ambarlar ayrı ise her bir ambardan ayrı ayrı sondalama yöntemi ile üst orta ve alt kısımlarının her birinden en az 5 adet 2 şer kg örnek alınarak paçal yapılır. Yapılan paçaldan ilk 1.000 ton için en az 3 kg, daha sonraki her 1.000 ton için ise en az 1 kg ilave edilerek laboratuvar numunesi alınır.

Çuvallanmış bitki ve bitkisel ürünlerden numune alma esasları

Madde 8—(1) İnspektörün genel makroskobik kontrolünden sonra, şüpheli görülen veya laboratuvar kontrolü gerektiren bu gruptaki bitki ve bitkisel ürünlerden aşağıda belirtilen esaslara göre laboratuvar numunesi alınır.

1. İç ve kabuklu; fındık, ceviz, badem ile kuru incir, üzüm, kayısı ve benzeri kuru meyvelerden;

Ürünün durumuna göre yukarıdaki tabloda belirtilen miktarda çuvallar, tesadüfî olarak açılır ve en az birer kg örnek alınır. Bu örneklerden yapılan paçaldan aşağıda belirtilen esaslara göre laboratuvar numunesi alınır.

b) Hububat, bakliyat, un, çiğit, öğütülmüş palamut, harnup, ayçiçeği ve benzeri ürünlerden;

Ürünün durumuna göre yukarıdaki tabloda belirtilen miktarda çuvallar, tesadüfi olarak açılır ve en az birer kg örnek alınır. Bu örneklerden yapılan paçaldan aşağıda belirtilen esaslara göre laboratuvar numunesi alınır.

c) Balyalı pamuk, tütün ve benzeri ürünlerden;

İnspektör tarafından şüpheli görülen hallerde laboratuvar muayenesi veya analizi için şüpheli görülen kısımdan yaklaşık 1 kg numune alınır.

Karton-tahta-plâstik kutu, kasa ve sandık ile ambalâjlanmış ürünlerden numune alma esasları

Madde 9—(1) İnspektörün genel makroskobik kontrolünden sonra, şüpheli görülen veya Laboratuvar kontrolü gerektiren hallerde; 500 adete kadar ambalaj sayısının % 2 si, 500 adetten fazlası için % 1'i oranında tesadüfî olarak açılan ambalajlardan en az birer kg örnek alınır. Bu örneklerden yapılan paçaldan aşağıda belirtilen esaslara göre analiz yapılmak üzere laboratuvar numunesi alınır.

Taze meyve ve sebzeler ile kesme çiçekten numune alma esasları

Madde 10—(1) Her 100 ambalâjdan tesadüfî olarak 2 adedi açılarak makroskobik kontrolü yapılır. Şüpheli görülen veya laboratuvar kontrolü gerektiren hallerde, teşhis amacıyla yeterli miktarda örnek alınır ve laboratuvara gönderilir.

Yemeklik patateslerin kontrolünde; lot/parti büyüklüğü 100 tona kadar olan üründen 200 adet yumru, lot/parti büyüklüğü 100 tondan fazla olan ürün 100 tonluk alt lot/partilere ayrılır, her alt lot/parti için 200 adet yumru numune olarak alınır. Alınan numuneler ayrı ayrı analiz için laboratuvara gönderilir. Numune, öncelikle zararlı organizmalarla bulaşık olduğundan şüphe edilen yumrulardan alınır.

Kurutulmuş meyve ve sebzelerden numune alma esasları

Madde 11—(1) Kontrolü istenen kurutulmuş sebzelerin net ürün miktarının % 2'lik kısmına karşılık gelen ambalajları tesadüfi olarak açılır ve makroskobik kontrolü yapılır. Şüpheli görüldüğü hallerde şüpheli kısımdan en az 2 kg numune alınır ve laboratuvara gönderilir.

Üretim ve çoğaltım materyallerinden numune alma esasları

Madde 12—(1) Tohumluk ve diğer üretim ve çoğaltım maddelerinden aşağıdaki esaslara göre numune alınır;

a)       Tohumlar:

Aynı lot/parti'ye ait tohumlar; çuval, paket ve benzeri şekilde ambalâjlanmış ise dane büyüklüğü dikkate alınarak hazırlanan ve EK-1'in birinci sütununda belirtilen ağırlıkta alt lot/partilere ayrılır. Her bir alt lot/partiden, bu alt lot/partiyi temsil edecek şekilde ikinci sütunda belirtilen miktar kadar örnek alınır. Bu örneklerden yapılan paçaldan, üçüncü sütunda belirtilen miktar kadar numune alınarak, laboratuvara gönderilir.

Eğer tohum yığın veya dökme ise; her bir lot/partiden EK-2'de belirtilen sayıda lot/partiyi temsil edecek şekilde örnek alınır. Alınan bu örnekler paçal haline getirilir, bu paçaldan tohum türüne göre EK-1'in üçüncü sütunda belirtilen miktarda numune alınarak, laboratuvara gönderilir.

Yığın veya dökme hâlinde gelen tohumluğu taşıyan aracın birbirinden bağımsız bölümleri bulunduğu takdirde, bu bağımsız bölümlerin her birinden paçal yapılmak üzere EK-2'de belirtilen sayıda örnek alınır. Lot/Partiyi temsil edecek şekilde alınan örnekler karıştırılarak paçal haline getirilir, bu paçaldan tohum türüne göre EK-1'in üçüncü sütunda belirtilen miktarda numune alınarak, laboratuvara gönderilir.

b)     Tohumluk patates:

Tohumluk patateslerin kontrolünde; lot/parti büyüklüğü 25 tona kadar olan üründen 200 adet yumru, lot/parti büyüklüğü 25 tondan fazla olan ürün 25 tonluk alt lot/partilere ayrılır, her alt lot/parti için 200 adet yumru ürünün tamamını temsil edecek şekilde numune olarak alınır. Alınan numuneler ayrı ayrı analiz için laboratuvara gönderilir. Numune, öncelikle zararlı organizmalarla bulaşık olduğundan şüphe edilen yumrulardan alınır.

c) Çiçek soğanı, yumru, rizom, fidan, fide, aşı gözü, aşı kalemi, asma fidanı ve benzerleri:

Küçük lot/partilerin bütün ambalâjları açılarak muayeneye tabi tutulur. Büyük lot/partilerde kasalı veya çuvallı olanların muayenesi için ambalâjların % 2'si açılarak muayene edilir. Muayene edilen miktarın % 2'si kadar numune alınarak laboratuvara analize gönderilir. Ancak % 2 oranında alınacak olan numuneler alt sınırın altındaki veya üst sınırın üstündeki miktarlarda olamaz. Bu sınırlar, çiçek soğanı, yumru, rizom, fide, aşı gözü, aşı kalemi, asma fidanı ve benzeri için bunların çeşitlerinin alt türleri var ise bunlardan en az 10, en çok 100 adet alınıp paçal yapılır ve bu paçaldan yine en az 10, en çok 100 adet numune alınır. Fidan için ise en az 5, en fazla 25 adet numune alınır.

Orman ürünleri ve ahşap ambalaj malzemelerinden numune alma esasları

Madde 13—(1) Orman ürünleri ve ahşap ambalaj malzemelerinin inspektörce yerinde muayenesi esastır. Laboratuvar analizi için alınacak numune, öncelikle zararlı organizmalarla bulaşık olduğundan şüphe edilen kısmından alınır.

Topraklı veya saksılı süs bitkilerinden numune alma esasları

Madde 14—(1) Vejetatif gelişme göstermiş saksılı ve toprak hariç farklı bir yetiştirme ortamında bulunan ve nihai tüketime hazır hale getirilmiş olanlar makroskobik olarak kontrol edilir. Şüphe duyulması halinde numune alınır ve laboratuvara gönderilir.

(2) Vejetatif olarak gelişme göstermiş yetiştirme ortamı toprak olan bitkilerde, bitkiler gruplandırılarak (iğne yapraklılar, palmiyeler, tek yıllık bitkiler, çalı formundaki bitkiler vb.) her gruptan en az bir kg toprak numunesi alınır ve analize gönderilir.

(3) Vejetatif olarak gelişme göstermiş yetiştirme ortamı toprak olan bitkilerde, makroskobik kontrollerde şüphe duyulması durumunda Bitki Karantinası Yönetmeliği'nin EK–1 ve EK-2'sinde yer alan zararlı organizmaların konukçusu ve EK-4'de özel şartı bulunan bitkilerin; bitki veya bitki kısımlarından ayrı ayrı numune alınarak analize gönderilir.

(4) Prunus spp., Pyrus spp., Malus spp., Citrus spp., Fortunella spp., Poncirus spp., Olea spp. süs bitkilerinin bitki, bitki kısımlarından ayrı ayrı numune alınarak analize gönderilir.

Yetiştirme ortamı olarak kullanılan paketlenmiş torf ve benzeri ürünlerden numune alma esasları

Madde 15—(1) Yetiştirme ortamı olarak kullanılan paketlenmiş torf ve benzeri ürünlerden, tesadüfî olarak seçilen en az 5 ambalaj olmak üzere lot/partinin % 2'si makroskobik olarak kontrol edilir. Gerektiği hallerde, kontrol edilen bu paketlerden en az 1'er kg örnek alınarak paçal oluşturulur, bu paçaldan en az 1 kg laboratuvar numunesi alınarak analize gönderilir.

Numunelerin analize gönderilmesi

Madde 16—(1) Bu Talimat esaslarına uygun olarak bu talimatın EK-3'ünde yer alan numune alma tutanağı düzenlenerek alınan numuneler, bu Talimatın EK–4'ünde belirtildiği şekilde etiketlenir ve ambalajlanıp mühürlenerek en seri şekilde (Kargo veya Müdürlüklerin görevlendireceği bir eleman beraberinde) analize gönderilir.

(2)  Canlı örnekler ve canlı organizma barındırması muhtemel numuneler (Toprak, torf, çiçek soğanı, yumru, rizom, fidan, fide, aşı gözü, aşı kalemi, asma fidanı ve benzerleri) canlılıklarını muhafaza edebilecek ve zararlı organizmaların bulaşmasını önleyecek şekilde ambalajlanır ve analize gönderilir.

Analiz sonucu kalan numunelerin iadesi ve değerlendirilmesi

Madde 17—(1) Yapılacak laboratuvar analizlerinden sonra karantinaya tabi hastalık ve zararlılardan arî bulunan numuneler (varsa analizden artan miktarı), 15 gün içerisinde firması talep ettiğinde tutanakla iade edilir.

(2) 15 gün içinde firmasınca talep edilmeyen numuneler, hayır kurumlarına veya kamu tüzel kişiliklerine tutanakla bedelsiz olarak verilebilir.

(3) Ekonomik değeri olmayan veya kullanılamayacak durumda olan numuneler imha edilir.

EK-1:

Numune Almaya Esas Olacak Tohumluk Lot/Partilerinin Azami Ağırlıkları ve Asgari Numune Ağırlıkları

EK-2:

Dökme veya Yığın (Depo, Vagon) Halindeki Tohumlardan Numune Alınmasına Esas Olacak Standart Büyüklükler

Örneklerden yapılacak paçaldan tohum türüne göre EK-1'in üçüncü sütununda belirtilen miktarda numune alınır.

EK–3:

Numune Alma Tutanağı  

T.C.

GIDA, TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI

…………………………  Müdürlüğü

 BİTKİ KARANTİNASI NUMUNE ALMA TUTANAĞI

Numune Alma Tarihi                :………………………………………………………………

Firma Adı Adresi                     :……………………………………………………………… ……...........................................................................................................................................

...................................................................................................................................................

Taşıma Aracı Cinsi-Plaka No veya İsmi        :……………………………………………….

İthal / İhraç Edilen Ülke                                :……………………………………………….

Menşei                                                           :……………………………………………….

Numune Alınan Yer                                      :……………………………………………….

BSS Tarih ve No'su (İthalatta)                      :…………………………………………….…

Dilekçe Tarih ve No'su (İhracatta)                :…………………………………………….…

Yukarıda belirtilen ürünlerden analiz yaptırılmak üzere gerekli numuneler alınmış olup, iş bu tutanak tarafımızdan tanzim edilerek imza altına alınmıştır. (1), (2)

Numuneyi alan                                                                         Ürün Sahibi                          

                İnspektör                                                                           veya Temsilcisi                                      

 Not:

(1): Numunenin usulüne uygun olarak alınmadığı itirazı bu aşamada yapılacak olup, tutanağın imzalanmasından sonra yapılacak itirazlar dikkate alınmayacaktır.

(2): Numune alma işleminde tutanak iki suret düzenlenerek ikinci sureti ürün sahibi veya temsilcisine verilecek asıl suret dosyada saklanacaktır.  Gümrük ya da Antrepo görevlileri gözetiminde düzenleniyorsa üç suret halinde düzenlenir, tutanak bu görevliye imzalatılır ve bir sureti kendisine verilir.

EK – 4:

Numune Etiketi Örneği

T.C.

GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI

…………………………  Müdürlüğü

Numune Etiketi

1.   Firma Adı ve Adresi:                                :. . . . . . …….. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2.   Mühür seri no                                                : . . . . . . . . . ……. . . . . . . . . . . . . . . . .

3.   Ürünün Adı ve Çeşidi                                    : . . . . . . . . . . ……. . . . . . . . . . . . . . . .

4.   Lot / Parti No                                                  : . . . . . . . . …… . . . . . . . . . . . . . . . . .

5.   Ürünün Ambalâj Şekli ve Adedi                   : . . . . . . . ……. . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.   Ürünün Miktarı                                              : . . . . . . . ……. . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7.   İthal/İhraç Edilen Ülke                                  : . . . . . . . . . . …….. . . . . . . . . . . . . . . .

8.   Menşei (İl, İlçe, Köy)                                    : . . . . . . . ……. . . .. . . . . . . . . . . . . . . .

9.   Numune Alınan Yer                                      : . . . . . …… . . … . . . . . . . . . . . . . . . . .

10. Alınan Numune Miktarı                                : . . . . . . . ……... . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11. Numunenin Alındığı Tarih                            : . . . . . . . …….. . . . . . . . . . . . . . . . . . .

12. Numune Alanın Adı Soyadı                          : . . . . . . . ….…. . . . . . . . . . . . . . . . . . .

13. Numune Alanın İmzası                                  : . . . . . . ……. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .